نظریه تجسم اعمال و کاربردهای کلامیِ آن در حوزه معاد

چکیده:مساله پاداش و مجازات اخروی، در ادبیات کلامیِ اسلام، همواره با دو نظریه قراردادی بودن جزای اعمال و نظریه تجسّم اعمال، مورد بحث بوده است. مطابق نظریه تجسم اعمال که از قرن دهم هجری و با اندیشه های صدرالمتالهین نمود بیشتری یافته، اعمال جوانجی و جوارحی انسان در این عالم، هویّت او در دنیای پس از مرگ را رقم می زند تا انسان در روز قیامت با مشاهده عین عمل خود مورد پاداش یا مجازات واقع شود. این نظریه در حل برخی از مسائل الهیاتی تاثیر بسزایی داشته است. یافته های این مقاله که با روش تحلیلی و استنادی انجام شده، نشان می دهد مسائلی کلامی چون تبیین عقلانیِ معاد جسمانی، عدالت الهی و تناسب جرم و جریمه، خلود در بهشت و دوزخ، هویت صحیفه اعمال، مسخ و تبدیل شدن به صورت های حیوانی، و وجود تصویر ترسناک و دیکتاتورمآبانه از خداوند در باب عذاب اخروی و... از جمله اموری هستند که نظریه تجسم اعمال نقش بسزایی در ارائه تبیین معقول از آنها داشته است.